တပို႔တဲြလႏွင့္ထမနဲပဲြ

မိုးညွင္း၀ိပႆနာေက်ာင္းတိုက္မွ ထမင္းနဲထိုးပဲြ

ျမန္မာလမ်ားတြင္ ဆယ့္တစ္ၾကိမ္ေျမာက္ လ ျဖစ္သည္။ ေဆာင္းဥတုေနာက္ပိုင္း ခ်ိန္ၿဖစ္သည္။
တပို ့တဲြလဟုေခၚေ၀ၚၿခင္းမွာ ထန္းဖူးထန္းခိုင္တို ့တဲြညႊတ္ေသာ ရာသီၿဖစ္၍ေခၚ တြင္ၿခင္းၿဖစ္သည္ ဟုမွတ္ယူၾကသည္။ ေက်ာက္စာအေရးအသား၌တပို ့တဲြ ကိုတပိုင္ထြဲ၊ တပိုင္ ထြယ္၊ တပိုင္တဲြ၊ တပိုင္တြယ္ ဟု ေရးသားေလ့ရွိသည္။ ေဗဒင္အေခၚအားၿဖင့္ ကံုရာသီ ဟုေခၚသည္။ ထိုရာသီတြင္မာဃနကၡစန္းႏွင့္ ယွဥ္၍ မြန္းတည့္သည္။ ရာသီရုပ္မွာ ေရထမ္းသမားဆင္း ရဲသားပံုၿဖစ္၍ရာသီပန္းမွာ ေပါက္ပြင့္၊ လဲပြင့္၊ လက္ပံ့ပြင့္ တို ့ၿဖစ္သည္။

တပို ့တဲြလတြင္ထမနဲပဲြက်င္းပၾကသည္။ ေကာက္ညွင္းစပါးသစ္ေပၚခ်ိန္တြင္ အရပ္ရပ္၌ထမင္း နဲထိုး၍ ေကၽြးေမြးလွဴဒါန္းေလ့ရွိၾကသည္။ ထိုလ နံနက္၆.၂၀နာရီတြင္ေနထြက္ေလ့ရွိ၍၊ ညေန ၅.၄၀အခ်ိန္တြင္ ေန၀င္ေလ့ရွိသၿဖင့္ ညတာမွာေန ့တညထက္ ပို၍ရွည္သည္။ ထိုလသည္ရက္ မစံုလကြယ္ေသာေၾကာင့္ ၂၉ရက္သာရွိသည္။ တပို ့တဲြ ကၽြဲခ်ဳိဖ်ားဆတ္ဆတ္ခါသည္ ဟူ၍၄င္း၊ ‘ႏွာရည္စိုရႊဲတပို ့တဲြ’ ဟူ၍၄င္း၊ တပို ့တဲြလတြင္ အလြန္ခ်မ္းေအးလွေၾကာင္း ဆုိရုိးၿပဳေလ့ရွိၾက သည္။

ထမင္းနဲသည္ေကာက္ညွင္းႏွင့္ စီမံၿပဳလုပ္ထားေသာၿမန္မာတို ့၏ခ်ဳိစိမ့္ေမႊးစားစရာတစ္မ်ဳိး ၿဖစ္သည္။ ေကာက္ညွင္းထမင္းမ်ားကို ထပ္ၿပန္တလဲလဲေကာ္မ်ားပတ္စာမ်ား ႏွဲဘိအလား ႏွဲရေသာေၾကာင့္ ထမင္းႏွဲဟုေခၚသည္။ ယင္းကိုအရပ္ေဒသအလိုက္ယာဂုဟုလည္းေခၚသည္။ ယာဂုမွာ ပါဠိစကားၿဖစ္၍ ၿမန္မာလို ဆန္ၿပဳတ္ဟုအဓိပၸါယ္ရသည္။ ေကာက္ညွင္း၊ အုန္းသီး၊ ေၿမပဲ၊ ဂ်င္း ႏွမ္းဆီႏွင့္ ႏွမ္းႏုိင္ႏိုင္ထည့္ရေသာေၾကာင့္ ႏွမ္းမႏွဲဟုလည္းေခၚၾကသည္။

ေကာက္ဦးေပၚခ်ိန္တြင္ ၿမန္မာႏိုင္ငံအႏွံအၿပား၊ ေက်းလက္ေတာရြာမ်ားအထိ ထမင္းနဲထိုးပြဲ မ်ားဆင္ယင္က်င္းပၾကသည္။ ဆယ့္ႏွစ္ရာသီပဲြေတာ္မ်ားအနက္ တစ္ပြဲအပါအ၀င္ၿဖစ္ေသာ ယင္းပဲြေတာ္ကို တပို ့တဲြလဆန္းမွစ၍လၿပည့္ေန ့အထိေသာကာလအတြင္း၌ ေရွးမင္း အဆက္ဆက္မွ ဆင္းသက္၍ အၿမိဳ ့ၿမိဳ ့အရြာရြာတြင္ခ်ိမ့္ခ်ိမ့္သဲမွ်က်င္းပၾကသည္။ ထို ့ေၾကာင္’့တပို ့တဲြ ့ လ၊ ကံုသို ့က်၊ မာဃထြန္းစၿမဲ၊ ေပါက္လဲပြင့္တံု၊ ဆူးပန္းငံု၊ မီးပံုယာဂုပဲြ’ ဟုစပ္ဆိုၾကသည္။

ထည့္ေသာပစၥည္းမ်ား အခ်ိန္အဆမွန္၍အထိုးႏိုင္က ထမင္းနဲသည္အလြန္စားေကာင္းရုံမက၊ ရက္ရွည္လည္းအထားခံေသာအစာလည္းၿဖစ္သည္။

ထမင္းနဲထိုးသည့္အခါထည့္သည့္အခ်ိန္အဆမ်ားကို ေအာက္ပါေတးထပ္မ်ဳိးၿဖင့္စပ္ဆိုထားခဲ့ ၾကသည္။
`ကုံရာသီ မာသ၊ သဘာ၀ ရႊင္စြာ။ ထာ၀ရ စဥ္လာ၊ မ်ားသူငါခ်ိမ့္သဲ။ ညာဇမၺဳ သာဓုေခၚေအာင္၊ ယာဂုေတာ္ ၾကိဳေဆာင္သည့္ပဲြ။ စားေတာ္ရ ဆန္ေပါက္၀ါ၊ ေလးၿပည္သာ ထည့္ၿမဲ။

ခ်ိန္ပိႆာ လွ်ံၾကည္ရႊဲေအာင္လို ့၊ ႏွမ္းဆီလည္းထည့္ၿပန္။ ေၿမပဲဆန္ အဌသုညငယ္ႏွင့္ ဒြတၱိ ံ သ တိလဗီဇံ။ အုန္းသီးစိပ္ က်ပ္၀ီသံငယ္၊ ေလာနတံ ခ်ိန္သတ္ႏွင့္။ ဂ်င္းႏုဖတ္ သိဂီ ၤမွ်င္ေရႊ၊ သံုးက်ပ္ မေသြ၊ နန္းစဥ္ဆက္ သမုေဆြငယ္၊ ဥပေဒ ေမာ္ကြန္းပေလး။`

အထက္ပါေတးထပ္အရ ထမင္းနဲထိုးလိုမွဳ၊ ေကာက္ညွင္းဆန္ေလးၿပည္ကို ေရစင္ေအာင္ေဆး ၍၊ ဆီတစ္ပိသာကို ဒယ္တြင္ထည့္ကာ၊ ဂ်င္းသံုးက်ပ္သားႏွင့္ဆီသတ္၍ ေကာက္ညွင္းထည့္ႏွပ္ ရသည္။ ေကာက္ညွင္းႏွပ္၍ ဆီၿပန္ေသာ္ ဖိုမွခ်၍ ေၾကေအာင္ႏွဲရသည္။ ယင္းသို ့ႏွယ္ရာတြင္ ေယာင္းမ၂လက္ၿဖင့္ပြတ္ေခ်သၿဖင့္ ေၾကသြားေသာေကာက္ညွင္းတြင္ေၿမပဲ ၈၀သား၊ ႏွမ္း ၃၂ က်ပ္သား၊ အုန္းသီးစိပ္၂၀သား၊ ဆား၇က်ပ္သား ႏွံ ့ေအာင္ထည့္ေမႊလွ်င္ ထမင္းနဲၿဖစ္သည္။

ထမင္းနဲတြင္အပူစာခ်ည္းပါ၍ ဆီႏိုင္ေသာအစာၿဖစ္သၿဖင့္ အလြန္ခ်မ္းသည့္ တပို ့တဲြလမ်ဳိးတြင္ က်င္းပ၍စားၾကသည္ဟုဆိုၾကသည္။ အလြန္ေအး၍ ဆီေၿခာက္ခန္းခ်ိန္ၿဖစ္သၿဖင့္ဆီႏိုင္ေသာ
ဤထမင္းနဲကိုစားသံုးလွ်င္စိုေၿပလာ၍၊ အပူဓါတ္ရသည္ဟု အယူရွိၾကသည္။ မဟာနရီကြန္ခ်ာ ေဆးက်မ္း၌မူ ပထ၀ီပ်က္သူမ်ားထမင္းနဲစားသင့္သည္ဟု ဆိုသည္။

ၿမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း အတဲြ(၄)၊ (၅) မွေကာက္ႏုတ္တင္ၿပသည္။
မ အနမ္း